آموزش پاک کردن اطلاعات شخصی از اینترنت

اینکه سرویس ‌های آنلاین - و حتی افرادی که هرگز آن ‌ها را ملاقات نکرده ‌ایم - چقدر درباره ما اطلاعات دارند به ‌راستی نگران‌ کننده است. در واقع، بیشتر این داده‌ ها به خاطر ما آنلاین می ‌شوند: یک کاربر معمولی اینترنت ده ‌ها یا گاهی حتی صدها حساب کاربری دارد.

به همین دلیل، انجام یک جستجو در مورد خودتان بسیار مفید و هشدار دهنده است. فکر کنید: ردپای دیجیتال شما سال ‌ها در حال شکل ‌گیری بوده است. شبکه ‌های اجتماعی، انجمن ‌ها، آگهی‌ های قدیمی در بازارهای آنلاین - هر چیزی که تا به حال تایپ کرده ‌اید، هنوز آنجاست و مثل یک بمب ساعتی آماده است تا اثر خود را بگذارد.

عکس ها، ویدیوها یا حتی نظرات قدیمی که بی‌ ملاحظه منتشر شده ‌اند، ممکن است سال ‌ها بعد به‌ طور گسترده دیده شوند و مشکلات جدی برای منتشر کننده ایجاد کنند. ممکن است فکر کنید: "چه کسی اصلا به من اهمیت می دهد؟" اما باور کنید، افراد زیادی اهمیت می دهند. این افراد می توانند شامل دوستان سابق عصبانی، تبلیغ کنندگان، کلاهبرداران و حتی کارفرمایان یا نهادهای دولتی باشند. بخش منابع انسانی اغلب پیش از استخدام، سوابق کاندیدها را به‌ طور کامل بررسی می کند. علاوه بر این، داده ‌هایی که از طریق سرویس ‌های مشکوکی که اطلاعات فاش ‌شده را جستجو می کنند به ‌دست می‌ آیند، اغلب برای جاسوسی یا آزار و اذیت افراد مورد استفاده قرار می گیرند.

بنابراین، اگر آن را مدیریت نکنید، ردپای دیجیتالی شما می ‌تواند به طور غیرمنتظره‌ ای به شما آسیب برساند. مطمئنا، پاک کردن کامل آن غیرممکن است، اما می‌ توانید سعی کنید میزان اطلاعات در دسترس عموم را به حداقل برسانید. امروز درباره روش‌ های پاکسازی ردپای دیجیتال بدون افتادن به دام پارانویا کامل صحبت می کنیم. (در واقع، چند نکته اضافی هم برای کسانی که واقعا نگران هستند، داریم!)

اول از همه: نام و نام خانوادگی، آدرس ایمیل و نام ‌های کاربری اصلی خود را در یک موتور جستجو وارد کنید و ببینید چه نتایجی نمایش داده می شود. علاوه بر جستجوی دستی، ابزارهای مفیدی وجود دارند که می توانند به شما کمک کنند تا اطلاعات حساب های خود را در ده ‌ها و حتی صدها سرویس و سایت پیدا کنید. برخی از این ابزارها عبارتند از:

• Namechk: سرویس طراحی‌ شده برای بررسی در دسترس بودن نام‌ های کاربری در بیش از 90 شبکه اجتماعی.
• Web Cleaner: این ابزار به شما امکان می ‌دهد بدون نیاز به وارد کردن دستی عبارت مورد نظر در هر موتور جستجو، آن را در ده‌ ها موتور جستجو جستجو کنید. چیزی که در گوگل پیدا نمی‌ شود، ممکن است به ‌راحتی در بینگ، یاهو و دیگر موتورهای جستجو پیدا شود.

چرا جستجوی خود (Egosurf) مهم است؟ با جستجوی نام خود، ابتدا دقیقا خواهید دید که در چه سایت ‌ها و سرویس ‌هایی ثبت ‌نام کرده‌ اید - و شاید حتی فراموش کرده‌ اید. دوم اینکه می ‌توانید بررسی کنید که آیا حساب‌ های جعلی یا افرادی که از نام شما سوء استفاده می کنند، وجود دارند یا خیر. اگر با یک حساب جعلی مواجه شدید، با تیم پشتیبانی وب سایت تماس بگیرید و درخواست کنید پروفایل‌ های تقلبی حذف شوند. آماده باشید تا هویت خود را برای نماینده پشتیبانی تایید کنید، اما هوشیار باقی بمانید: خطر کلاهبرداری ‌های فیشینگ وجود دارد که از فرآیند تایید هویت مشتری (KYC – Know Your Customer) سوء استفاده می کنند.

پس از آنکه با حساب‌ های جعلی برخورد کردید و فهرستی از حساب‌ های واقعی خود تهیه کردید، زمان آن رسیده است که حساب‌ ها و مطالب قدیمی و اضافی را پاک کنید. هرچه تعداد حساب‌ های غیرفعال و قدیمی که داده‌ های شخصی شما را نگه می‌ دارند کمتر باشد، بهتر است. به جستجوی اولیه یا حافظه خود به ‌تنهایی اعتماد نکنید. عمیق تر به آرشیو ایمیل‌ های خود نگاه کنید تا ببینید کدام سایت ‌ها و سرویس ‌ها شما را به ‌عنوان کاربر خود شناسایی کرده ‌اند. همچنین می ‌توانید فهرست پسوردهای ذخیره‌ شده در مرورگر یا مدیر رمز عبور خود را بررسی کنید. فراموش نکنید که برای هر حساب جدید باید یک رمز عبور منحصر به فرد ایجاد کرده و آن را به ‌صورت امن در یک برنامه قابل اعتماد مانند کسپرسکی پسورد منیجر (Kaspersky Password Manager) ذخیره کنید.

برای رسیدگی سریع به حساب ‌های قدیمی، سرویس منبع ‌باز Just Delete Me را بررسی کنید. این سرویس حتی افزونه ‌هایی برای مرورگرهای کروم و فایرفاکس دارد. این ابزار نشان می ‌دهد که حذف اطلاعات شما در سایت ‌های مختلف چقدر آسان یا دشوار است و به شما کمک می‌کند تصمیم بگیرید که آیا تلاش برای حذف ارزش دارد یا خیر.

متاسفانه، حساب ‌هایی که ثبت کرده ‌اید تنها نیمی از مسیر هستند. گاهی اوقات شبکه ‌های اجتماعی پروفایل ‌های سایه ‌ای (Shadow Profiles) ایجاد می کنند که شامل داده‌ هایی از شما هستند که ممکن است حتی پس از حذف حساب کاربری ‌تان نیز باقی بمانند. این پروفایل ها می توانند شامل اطلاعاتی باشند که هرگز به‌ طور مستقیم با سرویس به اشتراک نگذاشته ‌اید. به‌ عنوان مثال، ممکن است به اپلیکیشن فیسبوک دسترسی به مخاطبان تلفن خود داده باشید، بدون اینکه آن‌ ها را وارد حساب خود کرده باشید. تمام داده‌ های دفترچه تلفن شما می ‌تواند در همان پروفایل سایه ‌ای جمع ‌آوری شود.

حتی نگران کننده ‌تر، گاهی این پروفایل ‌ها برای کاربرانی ایجاد می‌ شوند که هرگز در آن سرویس ثبت‌ نام نکرده‌ اند (با جمع ‌آوری اطلاعات از پلتفرم‌ ها و منابع باز دیگر). اگرچه جلوگیری کامل از ایجاد پروفایل ‌های سایه ای تقریبا غیرممکن است، اما قطعا می ‌توانید آسیب را به حداقل برسانید. اپلیکیشن ‌های قدیمی خود را مرور کنید و دسترسی آن‌ ها به داده ‌های حساس خود - مانند دوربین، عکس ‌ها، مخاطبان، موقعیت مکانی و غیره - را لغو کنید. از این پس، با دقت بیشتری بررسی کنید که چه مجوزهایی به هر اپلیکیشن جدید می دهید.

اگر متوجه شدید که حساب ‌های گوگل، اپل یا شبکه‌ های اجتماعی شما هنوز به سرویس ‌های شخص ثالث متصل هستند که مدت ‌هاست از آن‌ ها استفاده نکرده ‌اید، اتصال آن ‌ها را قطع کنید. این ارتباطات قدیمی همیشه ریسک نفوذ یا نشت اطلاعات را افزایش می دهند.

اگر جستجوهای شما لینک‌ هایی به اطلاعات حساس، آسیب‌ زننده یا نادرست درباره شما نشان دهند، می ‌توانید از حق فراموش شدن استفاده کنید. این حق در اروپا در سال 2014 با معرفی GDPR ایجاد شد و مفاهیم مشابهی در کشورهای دیگر نیز وجود دارد.

درخواست خود را از طریق فرم‌ های مخصوص ارائه ‌شده توسط موتورهای جستجو ارسال کنید. گوگل، بینگ و سایر موتورهای جستجو این فرم ‌ها را به‌ صورت آنلاین در دسترس قرار داده ‌اند. برخی موتورهای جستجو مکانیزم شفافی برای حذف داده‌ های شخصی ندارند؛ در این موارد می‌ توانید از طریق چت پشتیبانی مشتریان با آن ‌ها تماس بگیرید.

اگرچه این پاک ‌سازی نتایج جستجو، داده‌ ها را از وب‌ سایت اصلی حذف نمی کند، اما پیدا کردن آن اطلاعات برای افراد عادی به ‌طور قابل‌ توجهی دشوارتر خواهد شد. برای حذف واقعی داده‌ ها، باید با مالکین وب‌ سایت‌ هایی که اطلاعات روی آن ‌ها منتشر شده است تماس بگیرید. سرویس who.is در این زمینه می تواند کمک کند و نشان می دهد که دامنه به نام چه کسی ثبت شده است. از اینجا به بعد، باید از روش‌ های جمع‌ آوری اطلاعات عمومی (OSINT) استفاده کنید: سازنده سایت را در شبکه‌ های اجتماعی پیدا کرده، به‌ صورت خصوصی با او تماس بگیرید و تلاش کنید تا اطلاعات حذف شود. اگر روش دوستانه نتیجه نداد، ممکن است لازم باشد از سیستم قضایی کشور خود برای اعمال فشار استفاده کنید.

نشت داده‌ ها تقریبا هر روز در فضای آنلاین رخ می ‌دهد و حجم عظیمی از اطلاعات شخصی را در معرض خطر قرار می ‌دهد: آدرس ‌های IP، نام‌ ها، شماره تلفن‌ ها، آدرس‌ های ایمیل، اطلاعات پرداخت و موارد بسیار دیگر. وب‌ سایت ‌هایی مانند Have I Been Pwned به شما این امکان را می ‌دهند که ایمیل خود را وارد کنید و در صورت مشاهده آن در یک پایگاه داده جدید افشا شده، هشدار دریافت کنید.

با این حال، برای رویکردی جامع و راحتی بیشتر، بهترین روش استفاده از کسپرسکی پریمیوم (Kaspersky Premium) است - کسپرسکی نشت‌ ها را با استفاده از هر دو مورد، ایمیل و شماره تلفن، بررسی می کند. می ‌توانید تمام آدرس‌ های ایمیل و شماره تلفن‌ های خود (برای خود و خانواده ‌تان) را اضافه کنید و مطمئن باشید که تقریبا بلافاصله در صورت وقوع نشت، هشدار دریافت خواهید کرد. به لطف شبکه امنیتی کسپرسکی (KSN) تقریبا بلافاصله در مورد هرگونه نقض امنیتی به شما هشدار خواهد داد.

متاسفانه، جلوگیری از نشت داده ‌ها به ‌طور کامل توسط یک کاربر معمولی تقریبا غیرممکن است. بنابراین، بهترین دفاع، محدود کردن میزان اطلاعات شخصی ‌ای است که هنگام ثبت‌ نام برای حساب ‌های جدید به اشتراک می گذارید.

شاید محبوب ‌ترین این سرویس ‌ها archive.org باشد. اطلاعاتی که در سایر سایت‌ ها حذف کرده ‌اید، ممکن است هنوز در این سرویس ذخیره شده باشند، زیرا این سرویس از صفحات وب عکس‌ برداری (Snapshot) می کند و حتی پس از حذف سایت اصلی، آن ‌ها را نگه می دارد.

برای حذف اطلاعات، یک ایمیل به info@archive.org ارسال کنید. URL مشخصی که می خواهید حذف شود را درج کرده و بازه زمانی ‌ای که می خواهید از آرشیو حذف گردد را مشخص کنید. برای اطمینان از حذف داده ‌ها، وضعیت خود را به ‌طور دقیق توضیح دهید و به صراحت بیان کنید که داده‌ های شخصی شما بدون رضایتتان منتشر شده است.

یک صندوق ایمیل پر از پیام‌ های قدیمی که شامل اطلاعات شخصی هستند، بخشی از ردپای دیجیتال شما محسوب می ‌شود. با استفاده از کلیدواژه ‌هایی مانند "رمز عبور"، "کد ملی" یا "حساب کاربری"، ایمیل ‌هایی که حاوی این داده‌ های حساس هستند را حذف کنید. از فهرست‌ های ایمیلی قدیمی نیز لغو اشتراک کنید. این کار شانس نشت آدرس ایمیل شما از پایگاه داده بازاریاب ‌ها را کاهش می دهد.

برای حفاظت از ایمیل ‌های مورد نیاز و شناسایی به ‌موقع تلاش‌ های فیشینگ، از کسپرسکی پریمیوم (Kaspersky Premium) استفاده کنید.

فراموش نکنید که حداقل ماهی یک بار تاریخچه مرورگر، کوکی ‌ها و کش (Cache) را در تمام دستگاه‌ های خود پاک کنید. در صورت تمایل می‌ توانید مرورگر را طوری تنظیم کنید که هنگام بستن آن، این داده ‌ها به ‌صورت خودکار حذف شوند. این کار احتمال جمع ‌آوری اطلاعات از دستگاه شما را در صورت دسترسی افراد غیرمجاز کاهش می‌ دهد.

در گوشی‌ های هوشمند نیز باید شناسه تبلیغاتی (Advertising Identifier) را غیرفعال یا هر از چند گاهی ریست کنید. در تنظیمات حریم خصوصی هر دو سیستم ‌عامل Android و iOS گزینه‌ های مربوط به این کار وجود دارد که پیش ‌تر در مطلب "پرونده‌ سازی دیجیتال: اپلیکیشن ‌ها چگونه شما را ردیابی می کنند؟" به‌ طور مفصل درباره آن توضیح داده‌ ایم.

ساده ‌ترین راه برای بررسی و تنظیم مجدد سطح حریم خصوصی و امنیت حساب ‌های آنلاین، استفاده از سرویس رایگان Privacy Checker کسپرسکی است. این ابزار به شما نشان می ‌دهد که چگونه می‌ توانید تنظیمات پلتفرم‌ های اجتماعی، سرویس ‌ها و حتی سیستم ‌عامل‌ ها را مطابق میزان حساسیت خود نسبت به حریم خصوصی پیکربندی کنید.

اگر متوجه شدید که تصاویر خصوصی تان در اینترنت پخش شده ‌اند - یا کسی قصد باج ‌گیری و تهدید به انتشار آن‌ ها را دارد - آرامش خود را حفظ کنید و وحشت ‌زده نشوید. در اولین اقدام، با سرویس تخصصی StopNCII.org تماس بگیرید تا روند حذف این محتوا را آغاز کنید. برای جلوگیری از تکرار چنین مواردی، در آینده فقط برای افرادی که کاملا به آن ‌ها اعتماد دارید محتوای خصوصی ارسال کنید. از پیام‌ رسان ‌های امنی استفاده کنید که قابلیت حذف خودکار پیام ‌ها را دارند. همچنین اگر مجبور به گرفتن چنین عکس ‌هایی هستید، مراقب باشید هیچ ‌گونه نشانه شناسایی‌ کننده مانند چهره، خال، پس ‌زمینه مشخص یا اشیای شخصی در تصویر دیده نشود.

• اگر هدفتان این است که عملا هیچ ردپایی از خود در اینترنت باقی نگذارید، باید آماده شوید که یا کاملا آفلاین زندگی کنید، یا دست کم استفاده خود از فضای دیجیتال را به ‌شدت محدود کنید. یعنی: هیچ حساب کاربری با نام واقعی در شبکه‌ های اجتماعی نداشته باشید و فقط از سرویس‌ های کاملا ضروری استفاده کنید.
• برای ارتباطات، از پیام‌ رسان ‌هایی استفاده کنید که رمزگذاری سرتاسری و قابلیت حذف خودکار پیام دارند. برای جستجو در اینترنت از DuckDuckGo یا مرورگر Tor کمک بگیرید تا پرس و جوهای شما قابل ردیابی نباشند. به ‌جای سرویس‌ هایی مانند Gmail، از ایمیل های رمزگذاری ‌شده بدون نیاز به شماره ‌تلفن مانند Temp Mail یا Proton Mailاستفاده کنید. اگر واقعا سخت‌ گیر هستید، حتی می‌ توانید سراغ گوشی‌ هایی بروید که با سیستم‌ عامل ‌های متن ‌باز مستقل از گوگل و اپل مانند GrapheneOS کار می کنند.
• برای آنکه کمترین رد دیجیتالی از شما باقی بماند، به ‌جای فعالیت مستقیم، از طریق ماشین‌ های مجازی با سیستم‌ عامل ‌هایی مثل Whonix یا Tails وارد اینترنت شوید.
• اگر با اسکریپت ‌ها آشنا هستید، می توانید از ابزارهای منبع ‌باز برای حذف کامل کامنت ‌ها و پیام‌ های قدیمی‌ تان در شبکه ‌هایی مانند Discord، Reddit، Telegram استفاده کنید.
• اگر با اقدامات نصفه و نیمه راضی نیستید، می‌ توانید مستقیما با شرکت‌ های داده‌ کاو (Data Brokers) وارد مبارزه شوید. این شرکت‌ ها تمام داده ‌های موجود در مورد شما را جمع ‌آوری می کنند تا یک پرونده دیجیتالی ایجاد کنند و سپس آن را بفروشند.
• و در نهایت، یک روش رادیکال اما بسیار موثر: چند هویت دیجیتال جداگانه برای خود بسازید. برای جنبه‌ های مختلف زندگی ‌تان از نام‌ ها، تاریخ تولد و ایمیل‌ های متفاوت استفاده کنید. یک شخصیت آنلاین «خنثی و حرفه ‌ای» برای رزومه و فعالیت ‌های شغلی بسازید و یک هویت دیگر برای ارتباطات شخصی. هرچه اینترنت نتواند فعالیت‌ های مختلف شما را به هم ربط دهد، حریم خصوصی ‌تان امن ‌تر خواهد بود